Jan Kochanowski to wybitny polski literat epoki renesansu. Stworzył wiele wybitnych dzieł, które zyskały podziw całej Europy. Pisał poematy, treny, pieśni, a także fraszki. Wśród nich znajduje się utwór „Do snu”, zawarty w zbiorze „Fraszki. Księgi wtóre”. Niektóre mają charakter żartobliwy i prześmiewczy, lekko ironiczny. Tu natomiast spotykamy się z fraszką filozoficzno- refleksyjną.
Sztuka pełni w życiu człowieka wiele funkcji. Może ona przekazywać prawdę o świecie, refleksje artysty na jego temat, jego emocje i uczucia. Sztuka może być także po prostu sposobem na utrwalenie w niej swoistego piękna, czegoś wspaniałego i wartego zapamiętania.
Od zarania dziejów człowiek zastanawia się nad tym, jakie siły mają wpływ na jego życie i czy kształtuje je sam, czy jest tylko zabawką, igraszką w rękach jakiejś wyższej istoty. Z rozważań tych narodziły się różne postawy – niektórzy twierdzą, że człowiek jest bezsilny i skazany na przeżywanie z góry zaplanowanych wydarzeń, których nie może zmienić, inni twierdzą zaś, że wszystko leży w ludzkich rękach i to od decyzji każdego zależy, jaki kształt przybierze jego życie.
Wspomnienia to rzecz wyjątkowo cenna. Są one dla człowieka niezwykle użytecznym narzędziem, dzięki któremu on sam oraz jego bliscy mogą wciąż być w pamięci innych, co sprawia, że po śmierci nie znikają ostatecznie. Wspomnienia służą także przekazywaniu kolejnym pokoleniom wiedzy oraz informacji na temat wydarzeń, które miały miejsce przed ich narodzinami.
Jednym z najważniejszych motywów obecnych w literaturze jest theatrum mundi – teatr świata. Motyw ten przedstawia świat i ludzi jako teatr, scenę i grających na niej aktorów. Życie ludzkie sprowadzone jest w tym toposie do odgrywania z góry narzuconej człowiekowi roli.
Exegi monumentum to łacińska sentencja, pierwszy wers słynnej ody Horacego. Oznacza dosłownie „stawiam sobie pomnik (trwalszy niż ze spiżu)”. W poezji wyraża on przeświadczenie o nieśmiertelności sławy poety, zdolnej do osiągnięcia poprzez dzieło literackie. Na przestrzeni wieków motyw ten wykorzystywany był przez wielu twórców. Inspirował, podlegał różnej interpretacji, w XX wieku zaś podjęto z nim pewną polemikę. Poniżej kilka przykładów dzieł, zawierających ten motyw literacki.
Artyści poprzez wieki dokonywali wielokrotnie swego rodzaju samookreślenia. Podejmowali tematykę swojej roli w świecie, społeczeństwie i rzeczywistości. Podczas każdej epoki literackiej widzieli się jednak inaczej, na nowo kreśląc stawiane przed sobą zadania oraz swoje własne charakterystyki. Wiele to mówi zarówno o czasach, w których przyszło im żyć, jak i też tworzonych przez nich dziełach.
Jan Kochanowski to jeden z najwybitniejszych renesansowych literatów. W swych utworach niejednokrotnie czerpał inspirację z epoki klasycznej, w tym antycznych filozofii, co było jedną z charakterystycznych cech odrodzenia. Kochanowski w swych utworach szukał odpowiedzi na nurtujące człowieka pytania, sposobu na spełnione i szczęśliwe życie, a w tym celu sięgał po twórczość antycznych myślicieli.
Człowiek od dawna czuł się z jednej strony bezsilny i słaby wobec okrutnego losu, a z drugiej strony nieustannie się z nim zmaga i próbuje go zmieniać. Wyroki przeznaczenia są zatem czymś, co wzbudza wiele zainteresowania i co jest przedmiotem ciągłej debaty, w której kolejne osoby zastanawiają się, czy przyszłość jest z góry zaplanowana i czy nie można nic zrobić, by ją zmienić.
Sen w dziełach literackich spełnia wiele funkcji. Może być projekcją nieświadomych pragnień i lęków bohaterów, którzy nie są w stanie się do nich przyznać przed sobą. Może służyć także autorowi do przekazywania czytelnikom informacji, których jego postaci nie znają. Sen może też spełniać rolę profetyczną i zapowiadać wydarzenia, które dopiero nadejdą.
Różnego rodzaju widzenia od początku istnienia literatury odgrywały w różnych tekstach znaczącą rolę w tworzonych przez autorów tekstach. Często służyły one jako wizualizacja nieuświadomionych pragnień i lęków bohaterów, z których nie zdawali sobie sprawy w stanie przebudzenia. Sny mogą spełniać także rolę wizji, zsyłanych przez różnego rodzaju bóstwa, odpowiadające postaciom ich dalsze działania, lub mające profetyczny charakter widzenia, dzięki którym przyszłość odsłania się przed wybranymi osobami.
Losy państwa i jego dobrobyt to coś, co interesuje wszystkich obywateli, niezależnie od epoki, w której żyją. Niestety bardzo często zdarza się, że zamiast sprawiedliwych rządów, gwarantujących spokój i bezpieczeństwo, dane państwo doświadcza raczej moralnego upadku. Bywa, że z niepokojem obserwują to i komentują ludzie powiązani z innymi dziedzinami życia niż polityka – na przykład ze sztuką.