II wojna światowa przyniosła narodom Europy wydarzenia tak okrutne, że do tej pory trudno jest uwierzyć w to, że coś takiego wydarzyło się w samym środku cywilizowanego świata. Szczególny szok wywołała zagłada, jaką naziści objęli naród żydowski, systematycznie go wyniszczając z powodu własnej nienawiści motywowanej rasowo.
II wojna światowa przyniosła ze sobą ogromne szkody, zarówno materialne, jak i te, które zostały wyrządzone ludziom, Jednym z największych okrucieństw, jakich dopuszczono się w tamtych czasach, były obozy koncentracyjne i obozy śmierci, tworzone przez nazistów. Pobyt w nich odcisnął swoje piętno na wielu osobach.
Każdy człowiek ma swoją godność i chce być traktowany jak osoba, która zasługuje na szacunek i która cieszy się wolnością swoich wyborów. Jednak zdarzały się takie okresy w historii świata, kiedy zapominano o tym i dochodziło do straszliwej dehumanizacji człowieka, do odarcia go z godności i szacunku, odebrania wszelkich praw i potraktowania w najokrutniejszy z możliwych sposobów.
II wojna światowa to czas, kiedy ludzkość była świadkiem okrucieństwa, jakie jeszcze niedawno były dla niej niewyobrażalne. To właśnie wtedy rozpoczęła się działalność zbrodniczych obozów koncentracyjnych, w których masowo torturowano i pozbawiano życie niewinne osoby, które przez systemy faszystowskie zostały uznane za niepożądane.
Społeczeństwo przyjęło i przestrzega wiele zasad i wartości moralnych, które kolektywnie zostały uznane za dobre i właściwe. Ten, kto się do nich nie stosuje, najczęściej bywa karany lub uznawany za złego człowieka. Nie zawsze jednak da się człowieka oceniać według tych samych kryteriów i rozpatrywać jego zachowanie według odgórnie przyjętych w czasach spokoju i dobrobytu wzorców. Zdarza się bowiem, że zostaje on przymusowo wrzucony w sytuacje i warunki, których nie da się mierzyć normalną, tradycyjną miara, taką jak w czasach pokoju.
Tyle o sobie wiemy, ile nas sprawdzono – pisała polska noblistka, Wisława Szymborska. Cytat ten oznacza, że człowiek nigdy do końca nie wie, jak zareaguje w danej sytuacji, dopóki się sam w niej nie znajdzie. Dotyczy to zwłaszcza trudnych, przerażających sytuacji zwanych jako graniczne i często będących testem dla człowieczeństwa wielu osób.
Pamięć jest jedną z najważniejszych części z jakich składa się zazwyczaj tożsamość każdego człowieka. To właśnie w niej przechowywane są wspomnienia o bliskich, informacje o tym, kim jest dana osoba i skąd pochodzi oraz jej życiowe doświadczenia.
W spokojnych, bezpiecznych czasach łatwo jest być dobrym człowiekiem, podejmować właściwe decyzje, współczuć oraz pomagać tym, którym wiedzie się gorzej. Sprawa komplikuje się, gdy człowiek zostaje wrzucony w burzliwe czasy, takie jak na przykład wojna, gdzie moralność staje się pojęciem względnym ze względu na czyhające na każdym kroku zagrożenie życia.
Wiele miejsca w literaturze czy w filozofii poświęca się zagadnieniu ludzkiej godności – z czego ona wypływa, na czym ludzie ją opierają i co się wiąże z jej odczuwaniem. Na drugim końcu tych rozważań jest okrutne doświadczenie tego, jak łatwo można ją ludziom odebrać i jak szybko da się ich upodlić.
Zło i jego natura od zawsze intryguje człowieka. Filozofowie i autorzy próbują dociec, jaka jest jego prawdziwa natura, skąd ono wynika i czy człowiek jest z istoty dobry czy zły. W historii swojej cywilizacji człowiek może poszczycić się zarówno wspaniałymi, szlachetnymi dokonaniami, jak i tymi złymi, okrutnymi i przerażającymi.
Mimo wielu różnic, które dzielą społeczeństwo i ludzi w nim żyjących, zazwyczaj stosują się oni do dość prostego i powszechnego kodeksu moralnego – nie kradnij, nie zabijaj, nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe.